Sód jest jednym z kluczowych mikroelementów dostarczanych organizmowi wraz z pożywieniem. Składnik ten znajdziemy m.in. w pieczywie, warzywach, mięsie, a czasami nawet w przyprawach. Warto jednak podkreślić, że sód należy również do grupy elektrolitów, które wraz z potasem, magnezem i wapniem wpływają na utrzymanie optymalnej równowagi gospodarki wodnej. Oznacza to, że niedobór sodu i potasu może mieć poważne konsekwencje dla naszego zdrowia. Skąd bierze się niedobór sodu i jak uzupełnić go wraz z codzienną dietą?
Niedobór sodu – czym to grozi? Skutki niedoboru sodu
Sód jest składnikiem niezbędnym do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Odpowiada m.in. za:
- utrzymanie równowagi kwasowo-zasadowej;
- ochronę przed nadmierną utratą wody, czyli przed odwodnieniem organizmu;
- utrzymanie sprawności mięśni i nerwów;
- regulację transportu składników pokarmowych.
W sytuacji, gdy w organizmie występuje zbyt mała ilość sodu, zaczynają uruchamiać się mechanizmy obronne, w tym m.in. działanie układu renina-angiotensyna-aldosteron. Hormony te stymulują wchłanianie zwrotne sodu w kanalikach nerwowych, co równocześnie prowadzi do zmniejszenia jego ilości w wydalanym moczu. Ciężki stan hiponatremii, czyli niedoboru sodu, może prowadzić również do wymiotów, zaburzeń orientacji i świadomości, drgawek, a nawet śpiączki.
Przyczyna niedoboru sodu
Ciężko jest określić jedną konkretną przyczynę niedoboru sodu. Zwykle taki stan wynika z nadmiaru wody w organizmie w stosunku do ilości sodu. Możemy tu mówić o kilku rodzaj hiponatremii hipotonicznej, a mianowicie:
- hipotremia hipotomiczna z izowolemią (SIADH), która związana jest z nadmiernym wysiłkiem fizycznym i długotrwałym spożyciem diety ubogiej w sód;
- hipotremia hipotomiczna z hipowolemią, która może rozwinąć się na skutek nadmiernego pocenia się, rozległych oparzeń, wymiotów i biegunek;
- hipotremia hipotomiczna z hiperwolemią, która wiąże się m.in. z przewlekłą niewydolnością serca, marskością wątroby z wodobrzuszem i nadmiernym spożyciem płynów o niskiej zawartości elektrolitów.
Niedobory sodu – objawy
Na początkowym etapie hiponatremii, czyli wtedy, gdy poziom sodu w organizmie wynosi 125-130 mmol/l, pacjenci zmagają się z takimi przypadłościami jak senność, utrata apetytu, niskie ciśnienie krwi, zawroty głowy, nudności, drażliwość, osłabienie oraz wymioty. Niedobór sodu może dawać także objawy neurologiczne, takie jak zaburzenia świadomości, a w skrajnych sytuacjach również drgawki i śpiączkę.
Niedobór sodu – leczenie
Leczenie hiponatremii jest uzależnione od stopnia nasilenia zaburzenia, czasu jego trwania oraz obrazu klinicznego. W przypadku bezobjawowej hiponatremii należy przede wszystkim znaleźć jej przyczynę i dążyć do jej usunięcia, np. poprzez odstawienie leków, które ją powodują. Czasami pomocne może okazać się ograniczenie spożycia wody (około 1 litra dziennie). Warto jednak podkreślić, że jest to zalecenie jedynie tymczasowe, ponieważ woda jest niezbędna organizmowi do prawidłowego funkcjonowania.
Jak jeszcze można uzupełnić niedobór sodu w organizmie? Kluczowe jest tu stopniowe uzupełnianie sodu wraz z pożywieniem. Co jeść przy niedoborze sodu? Wśród produktów, które warto spożywać, znaleźć można m.in.:
- sól kłodawską lub himalajską;
- mięso;
- sery;
- ryby morskie;
- warzywa.
Należy jednak pamiętać, że postępowanie dietetyczne przy niedoborze sodu powinno mieć charakter przyczynowy. Przed jego wdrożeniem konieczne jest zatem skonsultowanie się z lekarzem, który pomoże w określeniu prawdopodobnej przyczyny niedoboru sodu i wskaże odpowiedni sposób jego leczenia.
