Otyłość u dzieci stanowi obecnie jeden z najpoważniejszych problemów zdrowotnych współczesnego społeczeństwa. Nieprawidłowe nawyki żywieniowe przekazywane przez rodziców oraz brak świadomości na temat konsekwencji złej diety prowadzą do dramatycznego wzrostu przypadków nadwagi wśród najmłodszych.
Jednym z fundamentalnych błędów popełnianych przez rodziców jest brak regularności w podawaniu posiłków dzieciom. Dzieci często pomijają śniadania, co prowadzi do zjadania w ciągu dnia dwóch obiadów - jednego w szkole, a następnie „dojadania" drugiego w domu. Nieregularne spożywanie posiłków przyczynia się do zaburzeń związanych z termogenezą oraz wystąpienia dodatniego bilansu energetycznego, którego skutkiem jest wzrost masy ciała.
Pomijanie śniadań wśród dzieci może przyczyniać się do wystąpienia nadwagi i otyłości, a także do potencjalnych niedoborów składników odżywczych. Zbyt długie przerwy między posiłkami powodują uczucie głodu, pogorszenie samopoczucia i brak dyspozycji do nauki. Dziecko głodne nie może się skupić i skoncentrować, sięgając po przekąski, którymi najczęściej są produkty niezalecane, takie jak słodycze czy słone przekąski.
Błędy żywieniowe popełniane są już w pierwszych miesiącach życia dziecka. Z badań wynika, że ponad połowa maluchów otrzymuje 7 lub więcej posiłków dziennie. Rodzice, przygotowując kaszki dla dzieci, często dosypują więcej proszku niż wskazuje instrukcja, dosładzają lub dosalają potrawy.
Częstym błędem rodziców jest również dawanie różnych przekąsek między posiłkami. Przekarmianie dzieci oraz używanie jedzenia jako nagrody lub pocieszenia prowadzi do wykształcenia nieprawidłowych wzorców żywieniowych.
W codziennej diecie dzieci znajduje się zbyt dużo cukru, który ukryty jest w wielu produktach spożywczych, takich jak słodzone napoje, płatki śniadaniowe czy batoniki. Cukier nie dostarcza żadnych niezbędnych składników odżywczych, jest tylko źródłem kalorii. Nadmierne spożycie cukrów prostych może prowadzić do otyłości, próchnicy zębów oraz wpływać na kształtowanie nieprawidłowych nawyków żywieniowych u dzieci.
Dosładzanie twarogów, deserów oraz nadmierne słodzenie herbaty jest zupełnie zbędne, ponieważ jedynie przyczynia się do utrwalania preferencji smaku słodkiego. Według badań, 75% dzieci po pierwszym roku życia spożywa zbyt dużo cukru.
Powszechnym błędem rodziców jest nagradzanie dzieci słodyczami. Takie podejście może prowadzić do szeregu negatywnych konsekwencji, które rzutują na przyszłe nawyki żywieniowe oraz postrzeganie jedzenia. Dzieci mogą nauczyć się, że pojawienie się trudności lub niezadowolenie można "naprawić" słodką przekąską.
Regularne stosowanie słodyczy jako nagród może prowadzić do uzależnienia i oczekiwania na słodkie rekompensaty. Słodycze zaczynają być postrzegane jako nagroda, co może prowadzić do ich nadmiernego spożycia i zdrowotnych problemów. Zamiast uczyć, jak radzić sobie z emocjami, dzieci mogą wykształcić mechanizm uciekania się do jedzenia dla pocieszenia.
Według badań 88% dzieci po pierwszym roku życia je za mało warzyw. Warzywa i owoce są źródłem witamin, składników mineralnych, błonnika oraz licznych substancji bioaktywnych. W diecie dzieci należy uwzględnić więcej warzyw niż owoców, a produkty te powinny być podawane do każdego posiłku w różnej postaci - gotowane oraz surowe.
Zbyt niskie spożycie warzyw i owoców w dzieciństwie kształtuje nieprawidłowe nawyki żywieniowe, które mogą utrzymywać się przez całe życie. Niektóre dzieci wcale nie jedzą warzyw, co prowadzi do niedoborów składników odżywczych niezbędnych do prawidłowego rozwoju.
Główne błędy żywieniowe prowadzące do otyłości u dzieci to:
Nieprawidłowe żywienie prowadzi do szeregu poważnych konsekwencji zdrowotnych. U dzieci z otyłością mogą rozwinąć się nadciśnienie tętnicze, wady postawy (skolioza, płaskostopie, koślawość kolan) oraz zaburzenia dojrzewania. Osłabienie układu odpornościowego jest często powodem powtarzających się u dzieci chorób gardła, oskrzeli, uszu, katarów i kaszlu.
Dzieci z nadmierną masą ciała narażone są na powikłania, z którymi jako dorośli będą zmagać się do końca życia - cukrzyca typu 2, schorzenia sercowo-naczyniowe, stłuszczenie wątroby, zaburzenia hormonalne oraz zmiany zwyrodnieniowe układu kostno-stawowego.
Problemy psychiczne to równie poważne konsekwencje nieprawidłowego żywienia. Dzieci otyłe często czują się nieakceptowane, gorsze od swoich rówieśników, bywają osamotnione i mają zaniżoną samoocenę. Wszystko to może prowadzić do zaburzeń emocjonalnych, zaniżenia ambicji i motywacji, czasem nawet do depresji.
Kłopoty z koncentracją u dzieci, zaburzenia pamięci, uleganie skrajnym nastrojom, zachowania nadpobudliwe i agresywne mogą być spowodowane nieprawidłowym odżywianiem. Mózg jest niezwykle wrażliwy na wahania poziomu cukru we krwi i łatwo zaburzyć jego pracę.
Dziecko powinno zjeść o stałych porach 3 posiłki główne (śniadanie, obiad, kolację) i jeden lub dwa mniejsze, czyli drugie śniadanie i/lub podwieczorek. Najkorzystniejszym rozwiązaniem jest stosowanie około 3-godzinnych przerw pomiędzy posiłkami. Przed wyjściem do szkoły dziecko powinno zjeść pożywne śniadanie.
Do zdrowych przekąsek między posiłkami należą owoce, warzywa, napoje mleczne, orzechy i pestki. Asortyment codziennego jadłospisu dziecka powinien obejmować przede wszystkim pełnoziarniste produkty zbożowe, kasze, ryż oraz wielorakie warzywa przygotowane w różnej formie.
Nie należy kupować i przechowywać w domu produktów niekorzystnych dla dzieci, czyli słodyczy, słonych przekąsek oraz słodkich napojów. Najlepiej również "zapomnieć" o smażeniu potraw w dużej ilości tłuszczu oraz ograniczyć dodatki takie jak sól, cukier, tłusta śmietana czy masło.
Leczenie otyłości u dziecka - aby było skuteczne - w wielu przypadkach powinno objąć całą rodzinę, a sposób odżywiania muszą zmienić wszyscy domownicy. Otyłość jest dziedziczna przede wszystkim dlatego, że rodzice przekazują dzieciom złe nawyki żywieniowe. Po przodkach dziedziczymy predyspozycje do nadwagi, a nie samą nadwagę.
Jeśli masz jakieś pytania dotyczące diety twojego dziecka? Skontaktuj się z nami, grupa naszych dietetyków odpowie na wszystkie twoje pytania!
Należy zaszczepić w dziecku zdrowe nawyki żywieniowe opierające się na nieprzejadaniu się przez wprowadzenie częstych, małych, urozmaiconych posiłków. Ważne jest zastąpienie słodyczy porcjami owoców i warzyw oraz ograniczenie do minimum spożywania potraw typu fast food.
Nie należy przekarmiać, uspokajać ani nagradzać dziecka jedzeniem. Wspólne posiłki z dzieckiem bez pośpiechu sprzyjają kształtowaniu prawidłowych nawyków żywieniowych. Korzystanie z pomocy dziecka w kuchni oraz wspólne gotowanie również wpływa pozytywnie na stosunek dziecka do zdrowego jedzenia.
Zapewnienie dziecku możliwości aktywności fizycznej to nieodłączny element profilaktyki zdrowotnej. Ruch na świeżym powietrzu oraz regularna aktywność fizyczna są równie ważne jak prawidłowe żywienie w zapobieganiu otyłości u dzieci.
Świadomość rodziców na temat konsekwencji błędów żywieniowych oraz wdrożenie odpowiednich zmian w funkcjonowaniu całej rodziny może skutecznie zapobiec rozwojowi otyłości u dzieci i zapewnić im zdrowy start w dorosłe życie.
